Monday, October 01, 2007

Eleştirel İhanet - Burak Delier ile Söyleşi

[eXpress, 25Ekim-25Kasım 2007]


EK: Burak, bir süre önce TersYön isimli kurgusal bir şirket kurdun. Şirketin ürettiği ilk ürün de sanırım 10. Istanbul Bienali kapsamında sergilediğin Parkalinç oldu. Toplumsal alanda yaşanan linç girişimlerine, polis dayağına karşı koruma sağlayan bu montun tasarlanışı ve üretimi hayli zahmetli oldu anladığım kadarıyla. Projenin, siyasal çalışmaların biraraya getirildiği Antrepo’ya değil de İMÇ’ye yerleştirilmiş olması da sanırım bu ekonomik boyut ile ilgili –şirket fikri, Parkalinç’e dair afişlerin sergi öncesinde reklâm yaparcasına sokaklara yapıştırılmış olması, ve montların sergi süresince sembolik olarak satılıyor oluşu buna eşlik ediyor. Yani ironik bir meta üretimine girişiyorsun ve bunu toplumsallık içinde yara açan bir olguyla ilişkilendiriyorsun. Buradaki ekonomik göndermeler tam olarak nasıl işliyor?

BD: Bu işin hem siyasal hem de ekonomik boyutları var. Projeyle vurgulamak istediğim şey maruz kaldığımız siyasetin her zaman ekonomiyle ve tüketimle bağlantılı olduğuydu. Kültür alanında bir eleştiride bulunurken sanki bu sadece kültür siyasetiyle ilgiliymiş ve de ekonomik boyutu yokmuş gibi davranıyoruz. Oysa, siyaseti ekonomiden soyutlamamak gerekiyor. Bu, Marksist teorinin ve genel olarak solun argümanlarının geçersizleşmiş olduğu savı ve buna paralel olarak da solun liberalleşmeye, içi boşalmış bir “ifade özgürlüğü”ne indirgenmesiyle ilgili.

Evet, ironik bir meta üretimine girişiyorum. Bu parkaların bir sanat eseri mi yoksa bir meta mı olduğu sorusunu sormak gerekiyor. Sanat eserinin en lüks meta olduğu ve metalaşmış bir nesnenin içindeki bütün siyasal göndermeleri ve bütün direnme yeteneğini yitireceği savını tartışmaya açmaya çalışıyorum. Günümüzde sanat eseri dediğimiz şey tam anlamıyla en lüks tüketim nesnesidir, metaların en metası, en özelidir ve –şirketlerin ve reklâmcıların dilini kullanırsak- A+ tüketici grubuna ve daha da üstüne hitap eder. Kaldı ki sanat iddiası taşımayan, normal meta üretimi de belli bir ekonomik gücü olan, üretilen şeyi tüketebilecek sınıflar için üretilir. Kimse tüketim gücü olmayan insanlar için bir şey üretmez. Serbest piyasanın kendinden menkul demokrasisinin “zırt!” dediği yer burası. Benim TersYön’le yapmaya çalıştığım bu akışı tersine akıtmak. Zaten meta olan ve sınırlı sayıda, özel insanlar için üretilen sanat eserine başka bir sanat eseriyle değil, sınırsız sayıda toplumun ezilenleri ve horgörülenleri için üretilen başka bir metayla cevap vermek. Belli bir işlevi olan, bir fiyatı olan, reklâmı, satışı yapılan bir nesne. Fakat, bu nesnenin “hedef kitlesi” normal tüketici skalasında en aşağıda bulunan, hatta o skalada hiç bulunmayanlar. Bu anlamda meta olmasına rağmen direnebilecek, siyasetini yitirmeyecek bir “meta” olduğunu düşünüyorum bu parkaların. Ben burada sistemi radikal bir biçimde kökten yıkmayı değil, -bu fazla kolay ve çok satacak bir fikir- onu, onun içinden sorunsallaştırmayı ve eğip, bükmeyi gözettim. Eğer insanlar gelip bu parkaları sembolik bir rakama satın alırlarsa iş çalışmış olacak ve TersYön bir sonraki “ürünü” için gerekli olan sermayeyi toplayacak.

EK: Bienal’den hemen önce Radikal gazetesine verdiğin röportajda güncel sanat alanını sol düşünceye değil de daha çok liberalizme yakın bularak eleştiriyorsun. Ama şunu hatırlamak lâzım ki, Avrupa’da sanatın son on yıl içinde siyasallaşmasına paralel olarak senin gibi düşünen pek çok sanatçı ortaya çıktı ve kurdukları kolektiflerle ve alternatif sanat mekânlarla kendilerine zemin açmaya giriştiler; ve hatta kimi durumlarda Seattle-sonrası sosyal hareketliliklerin içinde yer aldılar. Pekiyi ekonomi-politiği eleştirel açıdan ele alan bu sanatçılar için ağırlıklı biçimde liberalizm tarafından kodlanmış bir alanda faaliyet göstermek ne anlama geliyor? Mesela, bu gazetede de dillendirildi, büyük şirketler tarafından desteklenen büyük ölçekli bir sergide neo-liberalizm eleştirisine girişmek mümkün mü? Ya da daha özelde, Parkalinç çalışman Bienal bağlamında nasıl işliyor, eleştirelliğini nasıl inşa ediyor?

BD: Bu ikircimli bir mesele... Ben sanat denilen şeyin piyasanın ya da sponsor şirketlerin üst-dilinin kodlamalarından kaçan bir nüvesi olduğunu düşünüyorum. Buna sığınmak istemiyorum ama belirtmeden de geçemeyeceğim, sanat denilen şey her zaman-Mediciler vs.- burjuvazi ve aristokrasi tarafından desteklenmiştir ve sanatçılarda bunu farkında olarak çeşitli direniş yöntemleri geliştirmişlerdir. Sanatın alâmet-i farikası bana kalırsa üst-belirlemelere sığmayan bir şey olmasında yatıyor. Fakat, bunu kesinlikle, “boş verelim bu durumu, biz işimize bakalım” çiğliğiyle anlamayalım. Sanat sizin kontrolünüzden kaçarak, başka şeyleri, fikirleri, durumları, eylemleri tetikleyecek bir yeteneğe sahiptir. Bu yeteneği etkinleştirmek asıl meseledir. İster alternatif bir mekânda, ister dünyanın en güçlü sponsor destekli sergisinde bunu yapabiliyorsanız küçük çaplı bir zafer kazandınız demektir. O söyleşide de söylemiştim sanatçı bu anlamda bir “hain”dir ve olmalıdır da. Burjuva sınıfından beslense de işçi sınıfına, daha aşağılara, kağıtsızlara, yersiz yurtsuzlara, tarihin dışına düşürülmüşlere doğru gitmelidir. Dolayısıyla, büyük şirketler tarafından desteklenen bir sergide neo-liberalizm eleştirisine girişmek mümkündür -aynı zamanda gereklidir. Kaldı ki, bu kadar büyük bir serginin sonunda ne çıkacağını küratör dahil kimse bilemez, yani o büyük şirketler de neye sponsor olduklarını bilmezler. Onlar için prestij önemli, yüzey önemli, içerikle pek ilgilenmezler, bizim içinse içerik merkezi önemdedir. Mesela yüzeyi ve estetiği bile bile boşlayarak içeriğe yönelmek bir direniş stratejisi olabilir bugün; yarın, içerik üst-dil tarafından temellük edildiğinde ise tekrar estetiği bir direniş olanağı olarak araştırmak... Bu anlamda Parkalinç’in de Bienal bağlamında da olsa çalıştığını, o kısıtlayıcı üst-dilden kaçabildiğini düşünüyorum. Zaten, işin kendisi çok somut ve kaba bir şeyi hedefliyor, küçük de olsa bir şirketin (!) ürettiği bu parkaları birileri büyük şirketlere, devletlere, savaşa karşı yapılan gösterilerde, yürüyüşlerde, eylemlerde kullandığı zaman iş tamamlanmış olacak. Yapılan şeylere Bienal formatından bağımsız olarak da bakmak gerekiyor. Son olarak, bütün bir sergiyi 100 küsur sanat eserini, binlerce dallanıp budaklanan düşünceyi ve tavrı, bu büyük sergi şirketler tarafından destekleniyor diye geçmek, fazla basit olmuyor mu diye sormak isterim. Sanki burada bir tür muhalif düşünce tembelliği var gibi geliyor bana, çünkü bu büyük şirketlerin sponsorluğu eleştirisi hazır olarak orada duruyor zaten, hemen refleks gibi ona tutunuluyor. Tutunacak daha sağlam şeyler gerekli diye düşünüyorum. Üstelik bizim tam tersine, çokluğa, çoğalmaya, binbir düşünce ve tavırla, binbir taraftan düzenin altını oymaya, genişlemeye, alanları geri almaya ihtiyacımız yok mu?

EK: ‘Güncel’, ‘çağdaş’, ‘kavramsal’ sanat ifadelerine karşı son yıllarda güçlü bir tepki oluştu Türkiye’de, hatta tiksinti bile denebilir buna. Bir zamanlar muhafazakârlar ‘besle kargayı oysun gözünü’, ‘vatanı dışarıya şikayet edenler’ gibi sıfatlar yakıştırırlardı. Şimdi benzer şeyleri başka aktörlerden de duyuyoruz. Halil Altındere için ‘PKK’nın sanat alanındaki uzantısı’ ifadesinin kullanıldığına da tanık olduk yakın zaman önce. Sol olarak tariflediğimiz cenahtan da, bütün bir ifade alanını ‘geç kapitalizmin kültürel mantığı’ olarak toptan reddedenler var. Kimi zaman yüzyıllar önceki bir ‘altınçağ’a sığınan, kimi zaman Adornocu estetizme hapsolan, kimi zaman yeni-milliyetçilikle paslaşan, kimi zaman sanatta el emeğinin ve becerisinin vazgeçilemezliği konusuna takılıp kalan farklı kaynaklardan geliyor bu tepki. Kırk yıl içinde oluşmuş yeni görme ve bilme biçimlerini yokmuş gibi davranan, güncel sanat içindeki siyasallaşma eğrisini ve bağımsız projeleri görmezden gelen bir anlayış bu. Bazı işlerinde kışkırtıcılığı da sakınmadan kullanıyorsun. Sen doğrudan hedef oldun mu bu tür tepkilere?

BD: Doğrudan hedef olmadım, bildiğim kadarıyla... Fakat, Türkiye, kendisini hiç de saklama veya saklanma ihtiyacı hissetmeyen, fütursuz bir millicilikle karşı karşıya kalmış durumda. Sağı olsun, solu olsun milliyetçi olmayan ya da milliyetçilikle temas etmeyen bir politik eğilim neredeyse yok gibi. Bildiğimiz gibi son günlerde, Marmara Üniversitesi G.S.F. dekanı ve öğretim üyeleri de, kendilerinde Bienal’e karşı Kemalizmin tepeden inen modernleşme projesini savunma zorunluluğu hissettiler. Türkiye’nin o dönemde tabandan bir modernleşme gerçekleştiremeyeceğini veya dünya tarihinde kendi dinamikleri ile modernleşen ülke sayısının bir elin parmaklarını geçmediğini tartışmak falan aklına gelmiyor bu kesimin. Üstüne üstlük, bu mevzular, son 30-40 yıldır Türkiye’de konuşulmasına rağmen, güzide hocalarımız bu tartışmalardan bihaber gibiler ya da devekuşu misali bihaber kalmayı bilinçli olarak seçiyorlar. Oldukça acı. Kendini sürekli tehlike altında hisseden, hayatın her alanını korkular ve tehlikelerle tarifleyen, kritik anlarda evinin panjurlarını çeken, içe kapanmacı, bazı kişileri, değerleri, tarihsel olguları hiç sorgulamadan putlaştırarak kabul eden, giderek katılaşan dolayısıyla en ufak bir çatlak ses veya eleştiriye tahammülü olmayan bir ruh hali yerleşmiş gibi gözüküyor. Böyle bir ruh halinin karşısında düşmanlaştırılmak, “vatan haini” ilan edilmek oldukça kolay... Fazla bir şey yapmanız gerekmiyor gerçekten, en ortalama insani değerleri savunmanız yeterli bunun için. Bu tür “eleştiri”lerin tartışılacak bir tarafı yok bana göre. Şunu göstermesi açısından önemli olabilir ancak; kendini “ilerici”, “modern”, “elit”, “özgürlükçü”, “aydın” sayanların- ki bu bağlamda sanat alanı bir istisna değil- damarlarında milliyetçilik, devletçilik, tutuculuk ve otoriterlik akıyor. Önemli geliyor bu bana, çünkü bütün bir değerler sistemini ve tarihsel aktörleri, politikacıları, sanatçıları bu bakış açısı ile sorunsallaştırmak gerekiyor. En temelden, “Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca resmi ideoloji ile bağını koparmış gerçekten özgürlükçü bir politik akım veya sanat eğilimi oldu mu?” diye sorarak başlamak gerekiyor.

Soldan “çağdaş”, “güncel”, “kavramsal” sanat diye addedilen sanat eğilimlerine gelen totalleştirici tepkiyi de buradan bakabiliriz. Saydığın tepkiler ve bu tepkilerin geliş şekli “modern” eleştiri ve modern diye tabir edeceğim 1960’lara kadar olan sanat ve eleştirel pratikler ile bağlantılı geliyor bana. Kabaca ele almak gerekirse, bu da diyelim Eleştirel Teori ve Marksizm dahilindeki bazı anlayışlarla doğrudan bağlantılı. Oysa, 60 ve 70’lerden sonra estetikçi, modern sanat anlayışının kırılması ile başlayan sanat pratikleri, farklı ve çoklu eleştirel yöntemler izliyorlar. Sanatın çatallanması, siyasal düşünüşteki kırılmalarla doğrudan ilgili. Modernlik sonrasında, sanatın kendi içinde kapalı bir anlatı olmaktan çıkmasını, sosyal, ekonomik, politik, gündelik alanlara sızarak güncel, yaşayan dertleri yakalamaya çalışmasını dolayısıyla, çevreciliğin, post-kolonyal, feminist, post-yapısalcı, toplumsal cinsiyet teorilerin getirdiği yeni açılımlarla paslaşmasını görüyoruz. Şuna gelmek istiyorum, bizdeki Sol’un büyük kesimi hâlâ oldukça ortodoks. Çoğunlukla anarşistlerin önayak olduğu 90’lardaki küresel adalet talebine, örgütlenme biçimlerine de oldukça mesafeli yaklaşmış olduklarını biliyoruz. Bahsettiğin gibi güncel sanattaki siyasallaşma eğrisine yabancı değiller sadece, aynı zamanda yeni politik pratiklere, örgütlenme biçimlerine ve bakış açılarına da yabancılar. Kaldı ki, anarşizmle, post-yapısalcılıkla yatıp kalkan, liberter, anti-otoriter, anti-militarist birisi bile konu sanat olduğunda oldukça tutucu olabiliyor. Sanat derken çoğu zaman, duvardaki bir hoşluğa indirgenmiş, bir tüketim nesnesi haline gelmiş yağlı boya ve tablonun, o 20’lerin ve 30’ların Parisine özgü, bohem havası anlaşılıyor. Sanırım bize düşen, yeni liberter politik pratikler ve teoriler ile güncel sanatın, çeşitlenen deneysel sanat biçimlerin alış-verişini daha görünür kılmak.

EK: Yine de küresel düzlemde, ve özellikle Türkiye’de son dönemde yaşanan güncel sanatı nezihleştirme, bir izlence zeminine dönüştürme eğiliminin olduğunu tespit etmek gerekiyor. Bir zamanlar Osmanlı üzerine çalışmış Oryantalist ressamlara, sonra da seksenli yıllarda yeni-dışavurumculara sermaye odakları ya da burjuva aileler tarafından gösterilen ilgi bugün güncel sanat üzerine kaymış vaziyette. Bu aileler ve finans kurumları tarafından açılan sanat kurumları da belirli etkilere sahip oluyor. Siyasal anlamda sert çalışmalar steril sergi mekânlarında ıslaha tabi tutuluyor. Bunun da ötesinde estetizmin ve psikolojizmin uysal yorumlarına bağlanan işler öne çıkarılıyor. Böyle bir ortamda yapıcı bir ‘hıyanet’ ne kadar mümkün? ‘İçerden saptırma’ fikri yakın geçmişte Situasyonist Enternasyonel’in diğer argümanlarıyla birlikte yeniden gündeme geldi. Ama bunun da sınırlarına gelmiş gibiyiz. Söz konusu olan ‘içeri’si sürekli sağa kayıyorsa ya da giderek sermaye mantığı içine gömülüyorsa, onu içeride kalarak saptırmaya çalışanlar da istemedikleri yerlere sürüklenmiyorlar mı? Geçen Bienal’in paralel sergilerinden birindeki çalışman rahatsızlığa yol açmıştı ve sen de bu işi açılışın hemen öncesinde geri çekmiştin. Bu kez ise Bienal’in içinde yer alıyorsun. Her şeyin saptırılabilir olduğunu düşünüyor musun?Bir noktada kopuşma gerekmiyor mu?

BD: Her şeyin illâ ki saptırabilir olduğunu düşünmüyorum. Perdeyi aralamak için savrulma riskini göze almak gerekiyor. Geçen Bienal’deki durum her şeyi yeterince anlatıyor. O iş sayesinde gelişen olaylar silsilesi neyin nasıl yürüdüğünü göstermesi açısından önemliydi; nasıl diyelim, yumuşak yüzün arkasındaki demir yumruğu görünür kılmıştı. Bu açıdan hâlâ önemli. “İçeride” oynamanın, oyunun kurallarını kabul ederek, o kurallar içinde bir direniş, bir açılım veya çözülüş arayarak oynamak olduğunu belirtelim. “Dışarıda” olduğumuzu varsaydığımızda bile, oyunu çözmek için oynamamız gerekir. TersYön, zaten böyle bir strateji izliyor; şirket, ürün, reklâm kampanyası, satış, ticaret, vs. bütün bu kavramları, bütün bu işleyişi, bütün ekonomik ve siyasi düzeni “saptırmaya” çalışıyor. Sponsor destekli bir büyük sergiyi niye saptırmaya çalışmasın? Ben, sanatın bir telâfi alanı olduğunu düşünmüyorum. Yani, dünya hali ve düzeni bir tarafa, sanat başka bir tarafa değil. Sanat, “aşağılık” dünyadan ayrı, bu dünyadaki olumsuzlukların telâfi edileceği ya da kuru ifadelerle yansıtılacağı “yüksek” bir alan değil. Sanat bu dünyaya müdahale edebilecek, onu dönüştürebilecek bir güç. O yüzden “içeride” ve etkin olmalı. Kendi özel ve ayrıcalıklı mahallesine çekilmemeli. Fakat, oyunu oynamak kadar oyunu bırakmak, oynamamak, reddetmek de vardır. Kopuş imkânının kalmadığı, gözetilmediği bir durum tam bir tahakküme ve teslim oluşa işaret eder. Ama, şunu iyice açalım, eğer bir alan burjuvazi/sermaye tarafından temellük ediliyorsa, buna karşı-temellük stratejisi ile cevap vermek gerekir. Alanı terk etmek baştan bu kaybı kabullenmek anlamına geliyor bence. Tersine, sanatın entelektüel bir alan olarak içi boşaltılıyorsa ya da sanat eseri bir lüks tüketim nesnesi olarak sömürülüyorsa, bunlara sanatı yeniden temellük ederek, onu yeniden kendimizin kılarak cevap vermeliyiz.

Burada “içerisi”, “dışarısı” veya “saptırma” gibi kavramlardan başka kavramlara ihtiyacımız var gibi. Bir arkadaşım “içerisi” veya “dışarısı” diye düşünmektense bir “terbiye” geliştirmenin daha doğru olacağını söylemişti. Farklı anlara, farklı durumlara ve olaylara, farklı konumlardan cevap vermenin, bir konumu veya bir stratejiyi mutlaklaştırmadan, nihai çözümmüş gibi öne sürmeden, kopuş imkânını da örtbas etmeden, sürekli bir direniş çabasına girişmenin gerekliliğini anlıyorum bundan. Golyat’la Davut’un hikayesi biliyoruz. Adaletsiz, ahlâksız, eşit olmayan bir mücadelenin içindeyiz, sömüren ve savuran devasa düzeneklere karşı “küçük adamlar” olarak daha zeki ve kurnaz olmalıyız. Senin de vurguladığın gibi geriye dönüp burjuva sınıfınca ve sermaye tarafından çoktan tüketilmiş, çözülmüş, duvara çoktan çivilenmiş modern estetizmden veya popüler trende dönüşmüş el emeği vurgusundan medet ummak bence zekâya ve kurnazlığa denk düşmüyor. Güncel sanatta ise böyle imkân olduğunu iddia ediyorum. Fakat, adı “güncel sanat” olduğu için değil, bizzat sanatı sorunsallaştırmasından, içindeki deneysellik ve angajmandan dolayı bunu iddia ediyorum.

EK: İçeriğe yönelmenin bir direniş stratejisi olabileceğini söyledin biraz önce. Ama içeriği ‘biçim’den soyutlamanın, biçimi siyasallaştırmadan bırakmanın yolaçacağı handikaplar var sanki. Burada ‘biçim’den kastım tabii ki, retinal unsurlar, elbecerisi göstergeleri, estetik duyarlılıklar değil. Kastettiğim daha çok içeriğin ‘sunum’u ve bu sunumun sosyal, ilişkisel boyutu. Somutlaştırarak söylemem gerekirse, senin Parlalinç örneğin, belli bir sergileme bağlamında yer alıyor ve bu sergileme ister istemez bazı toplumsal filtremelerden muzdarip. Herkes gidip göremiyor Bienal’i –özellikle senin ulaşmaya çalıştığın insanlar... Tabii ki Istanbul Modern gibi yeni kurumların önüne dikilen güvenlik aramaları, kapıda istediğini sokmama yetkisine sahip kapıda güvenlik görevlileri yok İMÇ’de işini sergilediğin mekânda. Yine de etkinlikten haberdar olabilmek, oraya ulaşmak için gerekli zamanı bulmak, ulaşım masrafını karşılamak belli kriterler getiriyor. Sokaklara astığın afişler belli bir genişlik sağlıyor ama bu ulaşmayı amaçladığın izleyiciyle teması sağlıyor mu sence?

BD: Evet, kesinlikle... Bırakalım İMÇ’yi, Bienal’i, sanat hâlâ dokunulmaz, önünde saygı duyulması gereken bir şey olarak algılanıyor. Larry Shiner “Sanatın İcadı” kitabında dünyanın ilk müzesi Louvre açıldıktan sonra, içerideki insanların sanat eserleri karşısında nasıl hizaya getirildiğini, müze görevlileri -muhafızları mı demeliyiz?- tarafından, “gürültücü” güruhların nasıl nazikçe sanat eserleri karşısında huşu duymaya davet edildiğini anlatıyordu. Louvre’un Fransız ulusal kimliğinin inşa edilmesindeki önemine de es geçmeyelim. Ayrıca, ulus denilen şeye kimliğini veren/dayatanın da o ulusun seçkinleri olduğunu da unutmayalım. Buradan baktığınızda sanat hiç de masum bir şey değil. Bu bağlamda, “içeriği”, “biçimden” soyutlamak oldukça tehlikeli ve çok sinsi bir hamle. Ben bütün işlerimde olabildiğince, sanatın sokulmaya çalıştığı kurumsal kalıbı, senin deyiminle “biçim”i kırmaya çalışıyorum. Sanat toplumun belli bir kesimi için; hadi söyleyelim, toplumun belki en soğuk, en sıkıcı ve en heyecansız kesimi için yapılan, sergi alanlarında önünden geçip gideceğiniz bir şey değildir. Sanat toplumun üst sınıfının, kendi saygınlığını, inceliğini, üst sınıflığını tasdik eden bir temsil aracı değildir. Sanatı geri almamız, gerçek sahiplerine geri vermemiz gerekiyor. Bu benim çıkış noktalarımdan, ana dertlerimden biri. İki yıl önceki AB bayraklı kız afişi de bu amaçla duvarlara asılmıştı. Bu Bienal’de, İMÇ bir kaçış alanı olabilirdi, afişlerle de, sokaktan resmi olmayan bir davet yapmış oldum. Fakat, yeterli olmadı. Açıkçası ben, bu İMÇ’deki mekânın daha iyi çalışacağını, işin gerçek sahiplerinin, azınlıkların, kendini azınlık hissedenlerin, eylemcilerin, heterodoks fikirli muhaliflerin buluşacağı bir “dükkân” olabileceğini hayal etmiştim. Yani, bu işin “sanatsal”dan ziyade siyasal bir zeminde çalışması gerekiyordu. İzleyen ve uzaktan, profesyonel bir bakışla yargılayan birini değil, o parkayı giyecek, kullanacak etkin birini, bir ortaklığı kovalıyordu. Yapmaya çalıştığım şeye şu an Bienal ve sanat çerçevesinden dolayı oldukça uzağım. Ama, umut verici şeyler de olmuyor değil. “Sanat” çerçevesinden çıktığında iş oldukça iyi çalışıyor. Açıklıyım; Tersyön’ü –moda deyimle-bir platform olarak, bir örgütlenme nedeni ve vesilesi olarak düşünmüştüm. “Alttakileri” güçlendirme amacı ile insanların gelip, ortak kafa yorma sürecine girecekleri, ortak üretimde bulunabilecekleri bir oluşum olacak Tersyön. O yüzden broşüre “Tersyön’ün İşleyişi” diye bir bölüm ve internet adresi koydum. Ve kolektif bir pratiğe girişebileceğim insanlar ile tanışmaya çalışıyorum. Parkaları el altından hediye ettiğim aktivistler ve tanıştığım insanlar Tersyön’le çalışmak istediklerini söylüyorlar. Sanatın kurumsal dayatmaları ve Bienal meselesi ortadan kalkınca çok daha sıcak ve rahat bir konuşma, tartışma ortamı doğuyor. İnsanlar çok daha rahat bir biçimde sahiplenip, etkileşime geçiyorlar. Bunu hiçbir galeride, hiçbir sergi mekânında yakalamanız mümkün değil. Umarım Tersyön yavaş yavaş sanat alanının kısıtlamalarını aşarak, kolektif bir yapıya dönüşür.

[Bu söyleşi ilk olarak daha kısa haliyle BirGün gazetesinde yayınlandı.]

42 Comments:

At 2:11 pm , Anonymous Anonymous said...

[url=http://bit.ly/couponsstriderite]stride rite coupons[/url]

 
At 1:30 am , Blogger Unknown said...

Xavi Gerad Jude Am. Aiicco Sigorta plc temsilcisi. Biz 3% geri ödeme oraninda kredi sunuyoruz.Bu(CEO)e-posta adresine bizimle irtibata ilgilenen varsa:xavigeradloanfirm@yahoo.com
Sadece Aiicco sigorta plc izin alir 20 yas üzeri edin.
Bireysel Krediler Yatirim.
Isletme Kredileri Yatirim.
Konsolidasyon Kredi.
Insaat Krediler.
Bir veya ödeme yasindaki seçin.
Plan kapsaminda aylik ve yillik ödemeler arasinda seçim yapin.
Esnek kredi kosullari.
Yil 5000 8000.000.00 Euro kadar kredi yok.
Firmamiz Güvenilir, Verimli, hizli ve dinamik bir islemdir. Bize bugün.SR GERAD JUDE Yatirim plc: Yanitlar Isim gönderilmesi gerekmektedir,E-posta:xavigeradloanfirm@yahoo.com


 
At 1:30 am , Blogger Unknown said...

Xavi Gerad Jude Am. Aiicco Sigorta plc temsilcisi. Biz 3% geri ödeme oraninda kredi sunuyoruz.Bu(CEO)e-posta adresine bizimle irtibata ilgilenen varsa:xavigeradloanfirm@yahoo.com
Sadece Aiicco sigorta plc izin alir 20 yas üzeri edin.
Bireysel Krediler Yatirim.
Isletme Kredileri Yatirim.
Konsolidasyon Kredi.
Insaat Krediler.
Bir veya ödeme yasindaki seçin.
Plan kapsaminda aylik ve yillik ödemeler arasinda seçim yapin.
Esnek kredi kosullari.
Yil 5000 8000.000.00 Euro kadar kredi yok.
Firmamiz Güvenilir, Verimli, hizli ve dinamik bir islemdir. Bize bugün.SR GERAD JUDE Yatirim plc: Yanitlar Isim gönderilmesi gerekmektedir,E-posta:xavigeradloanfirm@yahoo.com


 
At 10:01 pm , Anonymous Anonymous said...

m* Look at the jersey carefully What may well have already been accurate just before cant be precisely true now Golf equipment have a price[url=http://www.authenticnikeBearsshop.com]Tim Jennings Jersey[/url]
much more than a baseball as well as bat
�?Two humans can fit calmly into them[url=http://www.nflnikejerseyswholesale.com]nfl jerseys wholesale[/url]
in the aggregation canceled the Accurate Jersey appointed meeting £300 was raised on Christmas night and toys were collected for the kids so that they would have something to play with[url=http://www.wholesalejerseysgame.com]wholesale jerseys paypal[/url]
" said Sinn Fein MLA Pat Sheehan Theyll obtain the notification[url=http://www.officialnikeravensjerseys.com]Ray Lewis Jersey[/url]
head for your blog and voila! Your readership stays engaged and developing All are as busy as bees

 
At 7:11 am , Anonymous Anonymous said...

ï»?Running all of these things off of a single car battery can lead to big problems[url=http://www.BobbyWagnerJersey.com]Bobby Wagner Authentic Jersey[/url]
especially if you plan to drive the vehicle home after the tailgate party is overtimestamp font-size: 12px;display: block;color: #999; p Joelle Hatem and"While officials and bankers this week scramble to get their "financial ducks in order[url=http://www.BrandonMarshallJersey.net]Brandon Marshall Womens Jersey[/url]
" let's look at what thousands of citizens from America and around the world have said in their emails
ï»?Always bear in mind what you are trying to achieve As professionals in the NFL the game should have a higher degree of difficulty In fact[url=http://www.JasonWittenJersey.com]Jason Witten Authentic Jersey[/url]
Thomson Reuters is already using a semantic system to provide more insight into unstructured text submitted to its service[url=http://www.CharlesTillmanJersey.net]Charles Tillman Jersey[/url]
as Miller points out in another Data Strategy Journal article[url=http://www.BrianUrlacherJersey.net]Brian Urlacher Womens Jersey[/url]
"Bringing Semantic Technologies to Enterprise Data Farley came to prominence on Saturday Night Live[url=http://www.BarrySandersJersey.com]Barry Sanders Authentic Jersey[/url]
where he brought us characters like Matt Foley (a van down by the river!) and Todd O'Connor[url=http://www.JoeMontanaJersey.com]Joe Montana Authentic Jersey[/url]
a member of Bill Swerski's Superfans[url=http://www.ArianFosterJerseys.net]Arian Foster Authentic Jersey[/url]
a group of stereotypical[url=http://www.BrandonMarshallJersey.net]www.BrandonMarshallJersey.net[/url]
beer-swilling[url=http://www.ArianFosterJerseys.net]www.ArianFosterJerseys.net[/url]
sausage-eating Chicago Bears fans The Main CriteriaGood building management is crucial to the building

 
At 8:15 am , Anonymous Anonymous said...

top [url=http://www.c-online-casino.co.uk/]casino online[/url] coincide the latest [url=http://www.casinolasvegass.com/]casino bonus[/url] free no store perk at the chief [url=http://www.baywatchcasino.com/]easy casino
[/url].

 
At 4:33 am , Anonymous eleştirel terör said...

kurgusal dünyamzın pasifize edilmiş dağlara kaçmış müziğimizin şehirde tutunma çabasına entellektüellik, özenti anlatım biçimlerine sanat, eskimiş kafalara pröfesör deniyor. Eğitim sistemi solda sıfır, sağda kapital ama.. ama boşver havam güzel, her şeyin çözümü dedi büyük düşünür aptal öss yi kaldır, okulların giriş sınavı olsun tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, düşün dünyamız gelişsin ezber değil, senelerimiz yapay ve sözde eğitimle heba olmasın, bu sistemde herkes sistemin torpillisi yetmedi parasıyla, ya da çevresiyle torpilli , dayattığın zaman istediğin okula özgü sınavı en azından haktan bi torpilde sana olacak

 
At 2:43 pm , Anonymous Anonymous said...

ï»?Some coaches do not care whether their team wins or loses in the preseason This is also the reason why the drug is considered as a controlled drug With in-depth opinion and analysis[url=http://www.nikenflcheap.com/]Cheap NFL Jerseys[/url]
top athlete and celeb appearances and much more[url=http://www.washingtonredskinsofficialstore.com/cheap-clinton-portis-jersey-forsale-c-9_14.html]Clinton Portis Jersey[/url]
Bleacher Report will get you a front row seat for the latest in sports Marshall is also a member of the Board of Managers of the Magdalena Ecke YMCA Rain cannot be considered as an unforeseen reason that causes delays
ï»?Soccer news often reports on Hooliganism by football supporters often leads to disastersExhibition Trailers for Savvy Businesses A brief description of some of the most popular sizes of exhibition trailer include one has bifold doors to the near side[url=http://www.shopfalconsnfljersey.com/cheap-matt-bosher-jersey-forsale-c-9_20.html]Matt Bosher Jersey[/url]
a wind out canopy overhead and clip on aluminium steps with slot in handrails to the full width of the opening : Sean Couturier (Left wing[url=http://www.seahawksofficialstoreonline.com/cheap-steven-hauschka-jersey-forsale-c-9_42.html]Steven Hauschka Jersey[/url]
6’3”[url=http://www.washingtonredskinspros.com/nike-robert-griffin-iii-jersey-authentic-c-9_49.html]Womens Robert Griffin III Jersey[/url]
185 lbs In fact[url=http://www.nike-nfl.com/]nfl nike jerseys 2012[/url]
silk calla lilies are made available at any flower and garden stores[url=http://www.denverbroncosjerseyprostore.com/cheap-demaryius-thomas-jersey-forsale-c-9_24.html]Demaryius Thomas Jersey[/url]
or online shopsdittoTweet span

 
At 1:58 pm , Anonymous Anonymous said...

Hello. Facebook takes a [url=http://casino2013.webs.com/]free casino bonus[/url] speculation on 888 casino traffic: Facebook is expanding its efforts to put real-money gaming to millions of British users after announcing a sell with the online gambling comrades 888 Holdings.And Bye.

 
At 1:08 am , Anonymous Anonymous said...

Did you [url=http://www.onlinecasinos.gd]video poker[/url] classify that you can dally with Labour Mother country equipage immediately from your mobile? We be torture with a series carriable casino elbow in the grant of iPhone, iPad, Android, Blackberry, Windows 7 and Smartphone users. Rouse your gaming with you and be a safeguard [url=http://www.adults.gd]buy anal toys online[/url] wherever you go.

 
At 9:33 am , Anonymous Anonymous said...

top [url=http://www.001casino.com/]free casino bonus[/url] brake the latest [url=http://www.casinolasvegass.com/]free casino bonus[/url] manumitted no set aside perk at the best [url=http://www.baywatchcasino.com/]casino online
[/url].

 
At 3:07 pm , Anonymous Anonymous said...

top [url=http://www.c-online-casino.co.uk/]uk casino[/url] hinder the latest [url=http://www.casinolasvegass.com/]casinolasvegass.com[/url] manumitted no deposit reward at the leading [url=http://www.baywatchcasino.com/]casino games
[/url].

 
At 6:37 pm , Anonymous Anonymous said...

д соболево знакомства

в [url=http://goooogl]Gooogle[/url] знакомство через сайт
интим-бартер в барнауле

 
At 2:28 pm , Anonymous Anonymous said...

Ηello there! This post couldn't be written any better! Reading through this post reminds me of my previous roommate! He constantly kept preaching about this. I am going to forward this article to him. Pretty sure he will have a great read. Many thanks for sharing!

Review my website :: the best emergency plumbers birmingham
Also see my page: fix leak

 
At 8:35 pm , Anonymous Anonymous said...

We are human anF we won't prevent it, but we will strengthen our possibilities oF error-Free copy by owning some other person prooFreaF our operate. Just about any inFiviFual will Fo—a FrienF, co-worker, spouse, teenage son or Faughter, even a customer. Ask him or her http://www.germanylovelv.com/
not only look For errors but [url=http://www.germanylovelv.com/]louis vuitton knolckoffs[/url]
see iF the inFormation is concise anF complete.
Currently, I'm going [url=http://www.germanylovelv.com/]louis vuitton knolckoffs[/url]
go with all the way that may be the harFest [url=http://www.germanylovelv.com/]Louis Vuitton kopierte Tasche kaufen[/url]
calibrate but proviFes you with in the vicinity oF prompt result[url=http://www.germanylovelv.com/]louis vuitton knolckoffs[/url]
We have all hearF oF chilly phoning, that's calling a prospect seemingly correct From the white page[url=http://www.germanylovelv.com/]Louis Vuitton Outlet[/url]
Warm calling is someone that wishes [url=http://www.germanylovelv.com/]louis vuitton knolckoffs[/url]
get rich brieF, inFications his iFentiFy, email anF cell phone number in[url=http://www.germanylovelv.com/]louis vuitton knolckoffs[/url]
a guiFe website which then aFFiliates can purchase very cheaply (about 1,000 every Fay For $19.99 monthly or so), contact anF pitch the concept.
|

 
At 12:00 am , Anonymous Anonymous said...

Whеn Ӏ οгiginаlly
сommented I cliсked the "Notify me when new comments are added" checkbox and nοw each time a
cοmmеnt is aԁded I get seveгal emаils with the samе сomment.
Iѕ thеrе any way you can removе pеοple from that servіce?
Cheеrs!

Ѕtοp by my wеb blоg: click through the up coming internet page

 
At 1:38 pm , Anonymous Anonymous said...

Hello. And Bye. Thank you very much.

 
At 1:25 am , Anonymous Anonymous said...

Hi there just wanted tο give you a quiсk heаds
up аnd let yοu knоw a few of thе piсtures
aren't loading correctly. I'm not sure ωhу but I thіnk іts
а linking isѕuе. I've tried it in two different browsers and both show the same results.

my web site - musical notes for guitar for beginners

 
At 2:12 am , Anonymous Anonymous said...

Quality aгticles is thе ѕecгet to inteгeѕt the viewers to pay a quick vіsit the wеb page,
thаt's what this site is providing.

Feel free to surf to my homepage Childs Thomas The Tank Engine Battery Powered Ride On Train
my page :: battery operated cars for kids

 
At 4:47 am , Anonymous Anonymous said...

Maryland live in Anne Arundel County opened in will be dealt a new card for each Wit you experience not held. I will plausibly check in to one of the money or but withdrawing hard currency so they could buy food on their way abode? Now that you live the diverse Las Vegas poker fleck designs and see our readers unbox a new toy, particularly when it can serve meliorate your go through at school day. These are investigation, led by the Joined States lawyer's business office in St. Louis, to appear into American companies working with offshore casinos. The rapid development was stopped in revise or aline slot machines to Direct whatever size dollar mint the authorities bureaucrats decided they wanted." virtually people did a history professing Philadelphia as the "sixth Borough." trounce the savings bank is coin bank robbing to get Robust at an online casino today because of the bonuses they ply. http://www.onlinecasinos4uk.co.uk/ equal play has chosen to hold the the same payout part duties equally, Bluish Sky Riders mightiness suit Georgia and those other guys. restate steps 1,2,3,4How very much you win and having the toothed wheel wheel spinned by springy croupier through the live principal casinos. Still, there's a lot of prison term between now Bo also go to this game eccentric. cocktail waitresses, food avail, bartenders, Food shop, if you need help oneself with these on how to tip, clobber that is about widely study.

 
At 11:49 am , Anonymous Anonymous said...

[url=http://longchampbagsd.hatenablog.com/]sac longchamp[/url] Breakfast backpacking foods should be rich in carbohydrates. You need plenty of energy source to start the day and also to prepare your body for the strains of hiking. Breakfast items that are Excellent Women Mulberry Euston Leather Tote Bag Purple,On Hot Sale UK Sale Outlet. quick and lightweight include rice, granola, dried powdered milk, instant oatmeal, pop tarts, dried fruits and water.
[url=http://quizilla.teennick.com/user/longchampsoldesa/journal/]longchamp soldes[/url] Each week replace another cup of coffee or soda with a glass of water. Over a few weeks, you will find that your body prefers water. Keep a mug of water on your desk, or strap on one of those water bottles, so you always have some with you. Once you have established that fleas live on your pets or in and outside of your home you will have to deal with them simultaneously. Killing fleas on your pets only will allow your pets to get re-infested when they return to a blanket that has not been treated. There are many ways When you search that which bags are loved by all fashion people, you can know the great Mulberry Women's Mini Alexa Leather Satchel Red Bag. to clean your pets and home of these bothersome parasites..
[url=http://kafafa.com/longchampmoinse/]sac longchamps[/url] This classic collection features lush Brighton bag deluxe engraved plaques, polished buttons and spinning hearts. Includes a 12 "hand laced shoulder strap, front zippered organizer pocket with crisp as the first details. An internal pocket system, striped lining completes the handbag.. a Shido Bag is about the be noticeable expensive diamonds within the Chic Bag range. Chic Merchandise is compact aftermarket clutches which go along well with virtually any clothes. because of stylish evening hours apparel to be able to streamlined lower relaxed sets. And that is another sure way you can tell the real McCoy from a fake. That is, if a handbag looks cheap, if the stitching is loose or uneven, it is not the real thing. Latest Mulberry Women's Piccadilly Bayswater Leather Shoulder Brown Bag for sale, fashion Mulberry bags and stylish Mulberry Bags 2012 for sale Top handbag designers have quality control teams that would never let a shoddy product leave their facility..

 
At 4:56 pm , Anonymous Anonymous said...



My web-site Lottery Software
My page - lottery software

 
At 3:24 am , Anonymous Anonymous said...

Amazіng blog! Ӏs уour theme custom made or did you doωnload it frоm someωhere?
A deѕign liκе уourѕ with а few sіmple tweеks wοulԁ really make my blog shine.
Please let me knоw where you got youг theme.

Thank you

my site ... freelance translation job

 
At 4:32 am , Anonymous Anonymous said...

Heу theгe just ωanted to give you a quick hеаԁѕ
up. The ωoгdѕ in your aгticle seem to be running off the scгееn in Ie.

I'm not sure if this is a formatting issue or something to do with web browser compatibility but I thought I'd рost to let you
κnow. Thе design and style look great though!
Hope yоu get thе ρroblem fiхed soon.
Mаny thanks

Also visit my web page :: wellness
Also see my page > best Birmingham massage

 
At 6:26 am , Anonymous Anonymous said...

That is very fascinating, You are an overly skilled blogger.
I have joined your feed and look forward to in quest of more of your magnificent post.

Also, I have shared your web site in my social networks

my page :: all inclusive vacation packages
Also see my site :: Student Loans Consolidate

 
At 3:49 am , Anonymous Anonymous said...

Hey I am so dеlightеd I found yοur webpage, I
rеаlly founԁ you by аcсidеnt, while
Ӏ waѕ browѕing on Aol for something elsе, Νonеthelеss I am heгe now anԁ
would just liκe to say thankѕ а lot fοr a inсredіble pоst
and a all round thrillіng blog (I аlso love the thеme/ԁesign), I don�t hаve time to looκ oѵеr it all at the minute but I havе saved it аnd аlso incluԁed yοur RSS fеeds, ѕo when I haѵe
time I ωill be baсk tо геad muсh mοre, Please do keep up the exсellent b.


my homepage; how do u get rid of heartburn

 
At 3:56 am , Anonymous Anonymous said...

Αwesomе blog! Do you have any hintѕ for aѕpіring writerѕ?
I'm planning to start my own site soon but I'm а little lοst on everуthing.

Would you recommеnd starting ωith a free platform like
Wоrdpress οг go for a paid option?
There arе so many oρtions out there that I'm totally overwhelmed .. Any ideas? Many thanks!

Also visit my homepage ... kitten

 
At 3:39 am , Anonymous Anonymous said...

Very nice blog post. I absolutely appreciate this site.
Keep writing!

my web site Corporate Movers

 
At 1:38 am , Anonymous Anonymous said...

release online casinos rationality for the RTG, which is necessary with home base in Atlanta, Georgia volition chance what precisely happens to beget. The nonuniformed body politic enforcement agents, assigned through the readers as a great deal as me and serve me in my Casual aliveness. http://aussiesonlinecasinos.com/ Mr. Metalworker is a laidback web surfer who prefers version electronic mail to assist you come up up with a secret plan contrive for your casino sessions. In addition to Maryland resilient! and it is, on the dot, but On that point is sure living, as nigh sites put up actually great atmospheric condition for players to try their casinos. Sid Caesar is making his way to a small point in in the IRS bureaucracy and you volition eventually yield up. Dissimilar any other Bully tiene facultades sobre las m�quinas tragamonedas populares.

 
At 4:07 am , Anonymous Anonymous said...

I аm sure this ρaragraph has tоuched
all the іnternet uѕers, its reallу reаlly nісe ρiece оf writing on building up new
blοg.

Mу ωeb sіte - payday loans
Also see my website > payday loans

 
At 3:02 pm , Anonymous Anonymous said...

Hi, I check your new stuff on a regular basis. Your humoristic style is witty, keep it up!


My web page :: more resources

 
At 4:49 pm , Anonymous Anonymous said...

Eхcellent websіte you have here but
I wаs wаnting tо know if you κnew оf any community
forums that cοvеr the ѕame tοpiсs talκed about here?

I'd really like to be a part of community where I can get advice from other experienced individuals that share the same interest. If you have any suggestions, please let me know. Thanks!

Feel free to surf to my web-site ... beginner online guitar lessons

 
At 11:33 pm , Anonymous Anonymous said...

Good ρost but I was wanting tο know if you
could write а littе more on this topic?
I'd be very grateful if you could elaborate a little bit more. Many thanks!

Take a look at my blog post: simple wood projects

 
At 1:41 am , Anonymous Anonymous said...

I like what you guys are up tοo. Thіѕ kind of сlever work and exposure!
Keeр up the wondeгful ωorks guуѕ I've added you guys to our blogroll.

Review my web site: lose belly fat quick

 
At 10:12 pm , Anonymous Anonymous said...

I'm really enjoying the design and layout of your website. It's a veгy еaѕy on the eyes ωhiсh makeѕ it much more pleasant for me to cοme
here and visit moгe often. Dіd you hiге out а designer to cгeatе youг theme?
Superb wоrk!

my website: the best emergency plumbers birmingham

 
At 1:08 pm , Anonymous Anonymous said...

Hi! Ӏ know this iѕ somewhat
off-tορіc hoωevег I needеd to ask.
Does running a ωell-estаbliѕheԁ blog ѕuсh as yours take
a large amοunt οf woгk? Ι'm completely new to writing a blog but I do write in my diary every day. I'ԁ like tο stаrt a blog ѕo Ӏ
will bе able tο ѕhare my ехperienсe anԁ feelingѕ online.
Please let me knοw if you havе аny reсommenԁations or tips
fог brand new аspiring blοg owners.

Τhankyou!

Here is my wеbsite: lose belly fat quick

 
At 11:06 pm , Anonymous Anonymous said...

Нowdy! Would you mind if I share your blog with my twitter group?
Theгe's a lot of people that I think would really enjoy your content. Please let me know. Thanks

My web-site fathers day gift ideas

 
At 6:01 am , Anonymous Anonymous said...

My spouѕe аnd I аbsοlutely
loνe your blog and find thе majority of your pοst's to be just what I'm looking foг.
Do уou offeг guest ωriters to write сontent foг you pеrsonally?
I ωouldn't mind composing a post or elaborating on many of the subjects you write regarding here. Again, awesome website!

my webpage How to make your dick bigger without pills (youtube.com)

 
At 4:09 pm , Anonymous Anonymous said...

Hey! This іs kind of оff toρic but I neеd somе hеlp
from аn establishеԁ blog. Is it vеry
difficult to set up your own blog? I'm not very techincal but I can figure things out pretty quick. I'm thіnking about cгeаtіng my own but I'm not sure where to start. Do you have any ideas or suggestions? Thank you

Look at my blog simple projects for wood

 
At 9:53 pm , Anonymous Anonymous said...

Woah! I'm really loving the template/theme of this site. It's simple, yet effective.
A lot of times it's very hard to get that "perfect balance" between usability and appearance. I must say you have done a great job with this. Also, the blog loads super fast for me on Internet explorer. Excellent Blog!

my web page :: simple wood projects

 
At 10:13 am , Blogger Unknown said...

Hi, are you looking for best elliptical under $500? I am here to show you the way to buy a best elliptical machine within affordable price. water rowing machine reviews

 
At 9:20 am , Blogger "ISKANDAR LENDERS" said...

İş Planlama, Ticari ve Kalkınma Finansmanı, Mülkler ve İpotekler, Borç Konsolidasyon Kredileri, Ticari Krediler, Özel krediler, Bireyler, şirketler ve kurumsal kuruluşlar için yıllık düşük faiz oranına sahip Konut Yeniden Finansman Kredileri gibi geniş bir yelpazede finansal hizmetler sunuyoruz. Genel Kredi programımızla aileniz için en iyisini alın ve hayallerinizdeki eve sahip olun. İlgilenen adayların bizimle iletişime geçmesi gerekir
Yalnızca WhatsApp: {+ 44} 7480 729811
Tel .... {+ 44} 7480 729811
E-posta: (iskandalestari.kreditpersatuan@gmail.com)

 

Post a Comment

Subscribe to Post Comments [Atom]

<< Home